Niektórzy powiedz± bez chwili wahania, ¿e na Marsie. Podziwiam optymizm i odwagê. Jednak nie ka¿dy ma ochotê spêdziæ ¿ycie na byciu uczestnikiem reality show i nie ka¿dy rozwa¿a opcjê biletu w jedn± stronê. To w³a¶nie g³ówne cechy projektu Mars One, któremu jak na razie najbli¿ej jest do spe³nienia idei kolonizacji czerwonej planety. Najbli¿ej – nie znaczy wcale, ¿e blisko.
Kraje rozwiniête posiadaj± wysoki wspó³czynnik urbanizacji, a kraje rozwijaj±ce siê – coraz wiêkszy. W Polsce jego warto¶æ oscyluje w granicach 60%, wiêc mo¿emy uznaæ, ¿e za trzydzie¶ci lat wiêkszo¶æ z nas bêdzie mieszka³a w³a¶nie w mie¶cie. Oczywi¶cie s³yszy siê coraz wiêcej o wyludnianiu o¶rodków miejskich albo o popularyzacji tzw. dzielnic sypialnych. Niezale¿nie od tego jednak gdzie bêdziemy oddawaæ siê w objêcia Morfeusza, nasza praca, edukacja naszych dzieci i prawdopodobnie spêdzanie wolnego czasu skoncentrowane bêdzie w cieniu wielkiej zabudowy.
To w³a¶nie rozwój miast doprowadzi³ do rozwoju, a mo¿e nawet w ogóle do powstania cywilizacji. Gdyby nie by³o miast, trudno stwierdziæ, czy dzi¶ cieszyliby¶my siê jakimikolwiek osi±gniêciami technologicznymi. Byæ mo¿e dalej, na grzbietach wielb³±dów, koni lub innych zwierz±t jucznych, przemierzaliby¶my kontynenty w poszukiwaniu po¿ywienia. Dzisiaj, w dobie sztucznej inteligencji, systemów sterowania i wielu innych narzêdzi, z których in¿ynieria jest dumna, a nie-in¿ynierowie przera¿eni, rozwój miast w coraz wiêkszym stopniu próbuje siê zorganizowaæ i uporz±dkowaæ. Wybitni naukowcy tworz± mniejsze lub wiêksze koncepcje miast inteligentnych, ekologicznych, intensywnych b±d¼ ekstensywnych. Przyk³ady wy¿ej wymienionych ju¿ teraz mo¿na spotkaæ, rozrzucone po wszystkich pó³kulach ¶wiata. Miasto inteligentne – Boulder w Kolorado - stutysiêczne miasto z 96,5 tys. miejsc pracy. Przewiduje siê, ¿e 50 tys. domostw w tym mie¶cie za nied³ugo bêdzie posiadaæ inteligentne systemy sterowania mediami w domu (w tym ogrzewaniem i o¶wietleniem), bazuj±ce na monitoringu ¿ycia ich mieszkañców. Koncepcja budynku inteligentnego nie jest niczym nowym, jednak do tej pory – przynajmniej w Polsce – kojarzona by³a g³ównie z du¿ymi kompleksami, rozwijanymi przez ambitnych deweloperów, a nie z osiedlami domków jednorodzinnych budowanych na szerok± skalê.
Miasta ekologiczne – tutaj przyk³ady mo¿na mno¿yæ, gdy¿ w praktycznie ka¿dym mie¶cie na ¶wiecie (a co najmniej w tej jego czê¶ci, która jest tego ¶wiadoma) d±¿y siê do tego, by uczyniæ je bardziej ekologicznym. Te wysi³ki trzeba pochwaliæ, szczególnie je¿eli prawd± oka¿e siê, ¿e nie wulkany, s³oñce czy puszczaj±ce b±ki byd³o (chodzi oczywi¶cie o trzodê hodowlan±), a ludzie s± odpowiedzialni za globalne ocieplenie, jak twierdzi Chad Myers, amerykañski meteorolog. Osobn± kwesti± jest to, czy rzeczywi¶cie obni¿enie emisji dwutlenku wêgla w miastach zbawi ludzko¶æ, podczas gdy rozwijaj±ce siê kraje nic sobie nie robi± z limitów CO2 (bo w ¶wietle prawa miêdzynarodowego nawet nie musz±), a swoje gospodarki bêd± opieraæ na energii z wêgla. Co do skutków globalnego ocieplenia zdania s± podzielone. Jedni zwiastuj± apokalipsê rodem z Wodnego ¦wiata, oczywi¶cie do pewnego stopnia – i tworz± mapy pokazuj±ce liniê brzegow±, która powstanie gdy stopniej± wszystkie lodowce na ¶wiecie. Inni znowu przepowiadaj± wyschniêcie oceanów i stopniow± zmianê Ziemi w planetê podobn± do Arrakis.
W³a¶nie na pustyni, lub w jej pobli¿u, znajdziemy przyk³ad miasta ekologicznego. Masdar City, powstaj±ce w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, ma nie emitowaæ dwutlenku wêgla do atmosfery. Jak na razie trudno powiedzieæ, ¿eby w okolicach portu lotniczego odleg³ego o 17 km od Abu Zabi powstawa³o miasto. Do tej pory zbudowano elektrowniê solarn± o mocy 10 MW. Innym ¼ród³em energii maj± byæ wody geotermalne. Kolejny przyk³ad z pustyni - Dehsabz, które ma byæ now± stolic± Afganistanu, to równie¿ jak na razie koncepcja. O ile jednak w przypadku Masdaru pomy¶lano o mie¶cie na 50 tys. mieszkañców oraz mniej wiêcej tyle samo pracowników, mieszkaj±cych poza miastem, o tyle Dehsabz ma byæ domem dla trzech milionów ludzi. Oko³o 90% energii ma byæ produkowane bez wytwarzania dwutlenku wêgla.
Istniej±ce miasta równie¿ staraj± siê byæ bardziej ekologiczne. S³u¿yæ ma temu promocja komunikacji miejskiej, czêsto zasilanej nie poprzez tradycyjny silnik spalinowy, lecz silnik elektryczny, a wiêc metro lub tramwaje. Rozwijane s± sieci "tankowania" pojazdów elektrycznych oraz aut na wodór (chocia¿ nad Wis³± takich stacji jeszcze nie ma). Prym w tej klasie wiedzie Toyota, która tworzy rozmaite hybrydy, wci±¿ jeszcze bazuj±ce na silnikach spalinowych. Ale, ale… wróæmy do naszych miast.
Amerykañscy naukowcy wymy¶lili koncepcjê miasta próbnego. Chc± stworzyæ aglomeracjê, w której nikt nie bêdzie mieszka³. W odró¿nieniu od Chiñczyków buduj±cych miasta-widma, ich celem nie jest pompowanie powa¿nych pieniêdzy w przemys³ budowlany albo tworzenie poligonów wojskowych. Chocia¿ projektowi CITE (Center for Innovation, Testing and Evaluation) bardzo blisko do poligonu… do¶wiadczalnego. Miasto ma powstaæ po to, by testowaæ w nim ró¿ne rozwi±zania dotycz±ce zarz±dzania inteligentnym i nowoczesnym miastem. Brak mieszkañców jest tylko plusem – ewentualne b³êdy, a nawet katastrofy nikomu nie zrobi± krzywdy. CITE: Miasto za milliard dolarów, którego nikt nie nazwie domem - w tre¶ci artyku³u jest materia³ wideo (artyku³ w jêzyku angielskim).
Jak wynika z krótkiej animacji, prezentuj±cej uk³ad miasta, czê¶æ elementów infrastruktury znajdzie siê pod ziemi±. Jednak jeszcze dalej w koncepcji podziemnego miasta id± w³adze Singapuru, który ju¿ od lat dziewiêædziesi±tych ubieg³ego wieku rozwa¿a³ budowanie w g³±b zamiast wzwy¿, a obecnie coraz bardziej j± rozwija i poma³u wdra¿a. To jedyne rozwi±zanie dla tej ponad piêciomilionowej metropolii po³o¿onej na wyspie nieco wiêkszej ni¿ Bornholm. Wiêcej o podziemnym Singapurze w do¶æ starym artykule Wiedzy i ¯ycia.
Trudno przewidywaæ przysz³o¶æ w dzisiejszych czasach. Czy bêdziemy mieli inteligentne i ekologiczne miasta? Rzut oka na ¶mia³e koncepcje mo¿e napawaæ optymizmem. Jednak na ziemiê sprowadza ¿ycie i fakt, ¿e my¶l±c o mie¶cie, które pomy¶li za nas, wci±¿ mamy problemy z zielon± fal± w ruchu drogowym. Dodaj±c do tego konsumpcyjny styl ¿ycia i ba³aganiarstwo, najbardziej prawdopodobn± wizj± wydaje siê ta, jak± przedstawi³ Janusz Zajdel w Cylindrze van Troffa – miasta zbudowanego na ruinach starych miast, z okalaj±cym je kordonem ogniw solarnych, które produkuj± wszystko – od energii po ¿ywno¶æ.
|