Autor: George Orwell
Tytuł: 1984
Oryginalny tytuł: 1984
Wydawnictwo: Literat
Data wydania: 2008
Liczba stron: 170
ISBN: 978-83-602-2022-1

Wielka wojna światowa zakończyła się podziałem świata na 3 mocarstwa: Eurazję, Wschódazję i Oceanię. Wszystkie one są w stanie nieustającego konfliktu, a partnerzy i wrogowie zmieniają się jak w kalejdoskopie - III wojna światowa ciągnie się właściwie przez cały czas, będąc idealnym pretekstem do trzymania ludzi w stanie napięcia i ograniczania im racji żywności.

Nie wiemy, jak wyglądają realia w innych imperiach, ale Oceania państwem doskonale zhierarchizowanym. Ludzie są kontrolowani 24 godziny na dobę przez teleekrany, zarówno podające codzienną dawkę partyjnej propagandy jak i będące kamerami rejestrującymi wszelkie podejrzane czynności obywateli. Stworzona została tzw. nowomowa, z roku na rok zmniejszająca liczbę słów. Znikają takie wyrażenia jak "wolność" czy "prywatność". Obowiązkowy jest kult Partii i Wielkiego Brata, chociaż to właśnie oni są odpowiedzialni za wyniszczające wojny, nieustającą kontrolę i upokarzające warunki życia. Ci, którym nie podoba się system, lądują na torturach w gmachu paradoksalnie nazwanym Ministerstwem Miłości. Historia i prasa są nieustannie przerabiane tak, by treść książek i gazet zgadzała się z panującą obecnie propagandą. Obywatele nie mają pojęcia o świecie, nigdy nie widzieli obcokrajowca. Ich izolacja jest pełna i doskonała: boją się siebie nawzajem, albowiem wszędzie czyhają szpiedzy. Już dzieci w wieku szkolnym wstępują do organizacji Kapusiów. Jedyną grupą społeczną, która nie podlega kontroli, jest proletariat, zbyt tępy jednak, by mógł się zorganizować w zbrojnym oporze przeciwko władzom.

Powieść opisuje życie szeregowego urzędnika, Winstona Smitha, który pamięta jeszcze co niecoś z dzieciństwa przed wojną, jednak wskutek natrętnej propagandy zaczyna wątpić w swoją pamięć i przekonania. Żeby nie zwariować, kupuje dziennik, w którym zapisuje swoje rozważania na temat systemu. Coraz bardziej nienawidzi Partii i szuka sposobu, by zbuntować się przeciwko niej. Wkrótce poznaje dziewczynę - Julię, z którą łączy go nie tylko romans, ale także konspiracja. Oboje wstępują do Bractwa będącego ruchem oporu przeciwko systemowi. Wprowadza ich w nie tajemniczy O'Brien...

Cóż tu dużo mówić - jest to chyba najważniejsza i najbardziej znana książka (obok "Brave New World" Aldousa Huxleya) pesymistycznie opisująca przyszłość naszej planety. Zaliczyłam ją do książek postapokaliptycznych ze względu na III wojnę światową, która wyłoniła potworne imperia (motyw bomby atomowej przewija się w dalekim tle - żadne z mocarstw nie używa jej przeciwko innym, aby same nie uległo zagładzie), ale największa Apokalipsa dokonała się jednak gdzie indziej: w ideologii, która odrzuciła wszelką moralność i wypaczyła system wartości tak, że wojna staje się pokojem, niewola wolnością, a ignorancja silą. Największy kataklizm ma się jednak dopiero rozegrać: technologia i propaganda ręka w rękę potrafią wyprać mózg wszelkim buntownikom do tego stopnia, że po odpowiednim "leczeniu" zostają oni wiernymi i kochającymi sługami Partii.

© 2003 Zrecenzowała Katarzyna 'Twickle' Knapik