Trafiłem na bardzo fajne zestawienie 99 najważniejszych gier RPG do momentu powstania artykułu. Zestawienie w mojej ocenie kompetentne i głębokie.
https://www.eurogamer.pl/articles/2014-12-20-male-kompendium-rpgMała uwaga. Zestawienie ma character blokowy i choć stara się zachować chronologię to szczególnie w późniejszej części mamy częste skoki do lat 90'tych w których wszakże zapoczątkowano wiele ważnych serii. Niemniej sposób segregacji jest jak najbardziej spójny, bowiem omawiane na raz kilku serii nie było by przejrzyste. Mówią o tym bo gry ze "złotej ery" są omówione na końcu, nie ma się więc co obawiać ich braku. Przytyków jest mało, np. twórcy mogli wspomnieć o Shin Megami Tensei, skoro już omawiają serie Souls i King's Field (wszak Japończycy też mają crawler'y).
Edit: A w sumie co mi tam.. rozpiska:
1) Okres pionierski, czyli gry na uniwersyteckie stacje robocze i komputery domowe z połowy lat 70'tych do początku 80'tych (+honorowe wspomnienie papierowego AD&D). Mamy tu utracony pierwszy cRPG jakim jest Pedit5, oraz: DnD, Dungeon, utworzony w 80'tym Rogue, oraz rok wcześniej Akalabeth i Dunjonquest, które zrewolucjonizowało gatunek.
2) Wczesny Dungeon Crawl od lat 80'tych do 85'ego .. to okres dominacji klonów Akalabeth i Rogue. Mamy tu początek dwóch z trzech wielkich serii.
- Ultima (I-III). Seria w perspektywie z lotu ptaka, rewolucjonizująca gatunek w latach 80'tych.
- Wizardry (I-III). To seria pierwszoosobowa słynąca z dużej spójności. Uważana czasem za jednolitą sagę.
- Oraz pomniejsze: Telengard, The Sword of Fargoal, Dungeons of Daggorath które dodały swoje trzy grosze.
3) Złota Era Dungeon Crawl'u od 85'ego do 93'go wiąże się popularnością gry Dungeon Master (87) oraz serii Interplay, która wyznaczyła złoty standard gatunku:
- Bard's Tell (I-III). Czyli pierwszej serii która zdobyła powszechniejszą popularność. O ironio nie dała początku większej serii, z reboot'em w 2001'szym i kontynuacją dopiero z zeszłego roku (dlatego o niej nie wspomniano w artykule).
- Ultima (IV-VI aka Trylogia Oświecenia + VII) to złota era Ultimy z najlepszymi częściami serii.
- Wizardry (IV-V + VI-VII aka Trylogia Dark Savant) Początek tego okresu to okres stagnacji, ale później mamy złotą erę serii.
- Might & Magic (I-II) Daje początek trzeciej wielkiej serii Crawler'ów.
- Seria SSI czyli oficjalne adaptacje AD&D znane jako "gold box games", które począwszy od "Pool of Radiance" dały początek sporej serii gier, które nie są jednak szerzej znane z powodu braku spójnej marki. Obejmuje: Curse of the Azure Bonds, Secret of the Silver Blades, Pool of Darkness, Champions of Krynn, Dark Queen of Krynn, Gate to the Savage Frontier, Trasures of the Savage Frontier, oraz dwie gry SF z serii Buck Rogers: Countdown to Doomsday i Matrix Cubed.
- Oraz robiony dla SSI przez Westwood "black box" zainspirowany Dungeon Master'em i jego kontynuacją Chaos Strikes Back (bardziej nastawiony na akcję): Eye of Beholder, Legend of Darkmoon i Assault on Myth Drannor.
- No i kilka nietypowych tytułów takich jak: 2400 A.D., Wasteland i jego nieudana kontynuacja Fountain of Dreams (seria również doczekała się reboot'u), Hired Guns, Psygnosis, Betryal At Kondor oraz Lands of Lore.
4) Upadek Dungeon Crawlu to okres od 93'go do 97'go.
- Ultima (VII/2-VIII) Z każdą częścią następował skrajny spadek jakości serii.
- Ultima Underwood (I-II) to spin off akcji w pełnym 3D. Gra dobra, ale nie popularna z powodu wysokich wymagań.
- Might & Magic (III-V) O ile w tym okresie zaprzestano wydawania Wizardry to ta seria dla kontrastu miała się dobrze.
- Upadek SSI ze słabymi: Dark Sun, Wake of the Ravager, Strahd's Possesion, Stone Prophet i Menzoberranzan.
- Licencja AD&D trafia też do innych: Birthright: The Gorgons i Descent to Undermountain.
- Narodziny The Elder Scroll (I-II)
- I Diablo
5) Złota Era cRPG to okres od 97 do 2002 gdy po upadku wielkich Crawler'ów następuje renesans gier opartych na papierowych RPG:
- Interplay: Fallout (1/2), Planescape Tournament, Icewind Dale (1/2)
- Bioware: Baldur's Gate (1/2)
- Troika: Arcanum
- Diablo 2
- Gothic
- Deus Ex
- Ale i ostatnie tchnienie Crawler'ów, jak: Ultima IX (katastrofa), Wizardry 8 (świetna), czy M&M (VI-IX od 3DO, pierwsze dwa dobre) oraz TES III.
6) Współczesność to już to co wszyscy znamy od 2002 do 2018 (dodałem uzupełnienia):
- Bioware: NWN, KotOR, Jade Empire, seria Mass Effect i seria Dragon Age.
- Obsydian: NWN2, KotOR 2, Alpha Protocol, Fallout: New Vegas, Dungeon Siege III, South Park, Pillars of Eternity
- Troika: The Temple of Elemental Evil (ostatnia wielka adaptacja AD&D) i świetne Vampire: The Masquerade – Bloodlines
- Bethesda: TES IV-V, Fallout III-?
- Pirania Bites: Gothic 2-3, Risen seria
- inXile: Bards Tale reboot/IV, Wasteland 2/-3 i Torment: Tides of Numenera.
- Dungeon Crawl: Might and Magic X i Legend of Grimrock (oraz honorowa wzmianka dla Shin Megami Tensei która dopiero wtedy stała się znana na zachodzie)
- Diablo 3 i pochodne (Nox, Divinity, Sacred, Dungeon Siege, Torchlight i Path of Exile)
- seria Fable
- serie FromSoft'u
- seria Wiedźmin