Autor: Jonathan Dimbleby
Tytuł: Bitwa o Atlantyk. Jak alianci wygrali II wojnę światową
Wydawca: Wydawnictwo Literackie
Rok wydania: 2017
Liczba stron: 728
ISBN: 978-83-08-06331-6

Po co komu kolejna książka przedstawiająca bitwę o Atlantyk? Skoro jednak renomowane Wydawnictwo Literackie zdecydowało się wydać napisany zaledwie dwa lata temu, opasły tom autorstwa Jonathana Dimbleby’ego, to wypadało sprawdzić. Choć nie wszyscy czytelnicy będą w pełni ukontentowani po lekturze, to decyzja wydawców nie dziwi. Koncepcja autora skutecznie się broni.

Niezaprzeczalnymi walorami książki jest logiczna konstrukcja i styl opowiadania. Autor zręcznie i przekonywająco kreśli całościowy obraz, od politycznych machinacji (także wewnętrznych), przez skrótowe opisy kluczowych starć i podstawowe statystyki, aż po ścinki codzienności przedstawiające życie cywilów. Rozwój techniki wojskowej nie został pominięty, ale znalazł się wyraźnie na marginesie. Dimbleby punktuje błędy i zaniedbania - tak aliantów, jak i nazistów - oraz nie stroni od gdybania, zarysowując (ostrożnie!) alternatywne scenariusze. Wielopoziomowa narracja tworzy spójną całość, i uzasadnia tezę o kluczowym znaczeniu atlantyckich zmagań dla wyniku wojny. Podtytuł – Jak alianci wygrali II wojnę światową – nie jest przypadkowy.

Lektura niespełna 700 stron nie nuży, przeciwnie, wciąga niczym dobra powieść. Tu obowiązkowo ukłony w stronę tłumacza, Michała Ronikiera, który tę lekkość i przejrzystość stylu potrafił oddać. Autor sprawnie buduje napięcie, przeplatając wątki i nie przytłaczając nadmierną ilością szczegółów, co może być pewnym zawodem dla wielbicieli militariów. Widać tu wprawę uznanego pisarza (nominacja do nagrody brytyjskiego Pen Clubu) i scenarzysty dokumentalnych seriali historycznych dla BBC. Dimbleby nie jest licencjonowanym historykiem tylko filozofem, ale wiedzy i pasji odmówić mu nie można. Ma inspirujące kontakty i rodzinne tradycje. Jego praca lokuje się na styku naukowej monografii (jest indeks i przypisy) i powieści historycznej z Churchillem i Rooseveltem w rolach głównych, oraz wieloma wyraziście nakreślonymi postaciami drugoplanowymi.

Bitwa o Atlantyk może być bardzo dobrym, ogólnym wprowadzeniem w tematykę drugiej wojny światowej dla młodego, chętnego lecz nieobeznanego w problematyce czytelnika, gdyż autor dość swobodnie przekracza tytułowe - tak czasowe jak i geograficzne - ramy. Dla bardziej wytrawnego czytelnika interesujący może być brytyjski, odmienny czasem od polskiego, punkt widzenia, widoczny choćby w selekcji materiału. Kilka konkretnych tez do zastanowienia i dyskusji też się znajdzie. Tu za przykład niech posłuży znaczenie rozszyfrowania Enigmy dla wyniku bitwy o Atlantyk. Ta kwestia jest zdaniem autora przeceniana, bo niemiecki wywiad, na skutek zaniedbań brytyjskich kryptografów, dysponował co najmniej równorzędną wiedzą, co w dużym stopniu wyrównywało szanse.

Walory starannego wydania podnoszą niezbyt liczne, lecz dobrze dobrane zdjęcia. Książka dla wszystkich, którzy lubią dobrą literaturę faktu. Zawodowi historycy i pasjonaci techniki wojskowej nie znajdą pożywki.

© 2017 Jerzy 'Jerzy' Kubok